(vasep.com.vn) XK cá ngừ toàn cầu trong năm 2021 ghi nhận mức sụt giảm mạnh nhất trong hơn 20 năm qua, nguyên nhân là do ảnh hưởng của đại dịch Covid-19 và sự gia tăng chi phí vận chuyển đã khiến cho XK cá ngừ của Thái Lan giảm mạnh.
Theo số liệu thống kế của Trung tâm Thương mại Thế giới (ITC), xuất khẩu cá ngừ đóng hộp và loin cá ngừ trên thế giới năm 2021 đạt 1,598 triệu tấn, giảm 12% so với năm 2020, mức giảm mạnh nhất kể từ năm 2001.
Kể từ năm 2017 thì đây là khối lượng thấp nhất, và con số này cũng kết thúc 2 thập kỷ tăng trưởng vững chắc của ngành cá ngừ thế giới. Trong 20 năm qua, xuất khẩu cá ngừ trên thế giới đã tăng trưởng trong 15 năm, và đạt mức cao kỷ lục vào năm 2020.
Theo ITC, năm 2021, XK cá ngừ giảm nhưng giá cá ngừ tăng, giá trung bình cá ngừ XK đã tăng 8% đạt 4,78 USD/kg.
Giá tăng tại hầu hết các nước sản xuất cá ngừ, trong đó giá XK từ Trung Quốc tăng 22% lên 5,19 USD/kg, giá từ Ecuador tăng 5% đạt 4,38 USD/kg, giá từ Thái Lan giảm 1% xuống còn 4,01 USD/kg.
Thương mại cá ngừ toàn cầu giảm chủ yếu là từ sự sụt giảm XK của Thái Lan. XK cá ngừ của nước này đã giảm 19% xuống còn 471.000 tấn. Sự sụt giảm này diễn ra sau khi dịch bệnh Covid-19 bùng phát tại nước này làm gián đoạn hoạt động NK, chế biến và thương mại.
Trong số 10 nước xuất khẩu cá ngừ lớn nhất thế giới, XK của Tây Ban Nha, Philippines, Papua New Guines, và Trung Quốc cũng sụt giảm so với cùng kỳ, lần lượt là 8%, 9%, 6% và 1%.
Sự sụt giảm XK toàn cầu chỉ là bắt nguồn từ sự gia tăng các lô hàng XK từ Ecuador và Seychelles, trong đó XK của Ecuador tăng 5% đạt 259.000 tấn.
XK của Thái Lan đã giảm xuống dưới 500.000 tấn, đây là lần thứ 2 XK của nước này giảm dưới ngưỡng này kể từ năm 2007, khi XK sang thị trường XK chính là EU sụt giảm.
Năm 2021, XK của Thái Lan sang Châu Âu giảm 22% xuống còn 32.000 tấn trong khi những năm trước khối lượng XK đạt 100.000 tấn. XK sang Mỹ cũng giảm 35% xuống còn 94.000 tấn, cũng là mức giảm lớn nhất trong hơn 20 năm.
Trong những năm gần đây, Thái Lan đã tăng cường XK sang Trung Đông. Tuy nhiên, XK của Thái Lan sang khối thị trường này năm 2021 đã giảm 2% xuống còn 152.000 tấn, trong bối cảnh chi tiêu tiêu dùng giảm.
Theo Giáo sư Liam Campling, thuộc Đại học Queen Mary (Anh), khó khăn thương mại của Thái Lan có thể là do các chi phí tăng.
Các cuộc đàn áp liên tục đối với người lao động nhập cư đã dẫn đến tình trạng thiếu lao động, mặc dù các nhóm hỗ trợ người nhập cư cho biết lao động nước ngoài giá rẻ từ các nước láng giềng vẫn thường chảy qua lĩnh vực chế biến thực phẩm và xây dựng tại Thái Lan.
Vào năm 2015, EU cũng đã loại bỏ Thái Lan khỏi Hệ thống ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP), một hệ thống cho phép các sản phẩm cá ngừ Thái Lan được miễn thuế 20%.
Theo ông Campling, Thái Lan luôn kém cạnh tranh ở một mức độ nào đó, vì nước này phụ thuộc vào lao động nhập cư. Các công ty Thai Union cũng đã chuyển hoạt động sản xuất sang các nhà máy được hưởng ưu đãi thuế quan khi XK sang EU.
Ecuador chi phối thị trường Châu Âu
XK của Thái Lan sang EU giảm đồng thời với sự gia tăng XK của Ecuador. Ecuador đang hưởng lợi từ sự sụt giảm XK của Thái Lan sang Châu Âu. XK của Ecuador sang EU đạt 259.000 tấn, đạt mức cao kỷ lục.
Theo ITC, NK cá ngừ của EU từ Manta tăng 7%, đạt 170.000 tấn, chiếm 2/3 XK của Ecuador.
Các lô hàng cá ngừ XK của Ecuador tăng mạnh, giúp tăng thị phần của nước này trên thị trường thế giới từ 13% năm 2020 lên 16% năm 2021.
Theo Giáo sư Liam Campling, sự tăng trưởng này của Ecuador là nhờ được hưởng lợi từ việc được miễn thuế XK sang EU. Bên cạnh đó, nước này cũng có quan hệ marketing mạnh mẽ với EU thông qua mối quan hệ lịch sử với Tây Ban Nha. Các sản phẩm cá ngừ vằn của Ecuador ngày càng có sức cạnh tranh trên toàn cầu.
Lợi nhuận của Ecuador ở Châu Âu cũng đang ảnh hưởng đến Trung Quốc, nước XK cá ngừ lớn thứ 3 thế giới, năm ngoái các lô hàng XK đã giảm 1% xuống còn 135.000 tấn.
XK cá ngừ của Trung Quốc sang EU đã giảm 13% trong năm 2021, đạt 37.000 tấn, mức thấp nhất trong 3 năm qua.
XK cá ngừ của Trung Quốc sang Tây Ban Nha, trung tâm sản xuất cá ngừ đóng hộp tại EU, năm 2021 giảm 14% xuống còn 26.000 tấn, sau khi đạt đỉnh vào năm 2020. Trong khi đó, XK của Ecuador sang đây nhiều hơn gấp đôi của Trung Quốc, đạt 56.000 tấn, tăng 37% so với năm 2020.